Arrangement Nijmegen

Uit de collectie van het Museum Het Valkhof, Nijmegen
Vrede van Nijmegen (1678-1679) geschilderd door Henri Gascard (1635-1701)

Tijdens een exclusief arrangement geniet u van de unieke filmvertoning van Rembrandt's J'Accuse, de film waarin een moordcomplot in de Nachtwacht wordt onthuld.

Word een expert in het ontcijferen van de vele verhalen die schuilgaan achter de oude meesters!

Arrangement

Museum Het Valkhof
In Museum Het Valkhof vindt u een grote en belangrijke verzameling archeologie samen onder een dak met een bijzondere collectie moderne kunst. Maar ook oude kunst met veel oog voor de bewogen geschiedenis van Nijmegen. Museum Het Valkhof staat aan de rand van het historische Valkhofpark. Ooit lag hier een Romeins legerkamp. Vele eeuwen later liet Karel de Grote er een burcht bouwen. Nu ziet u er een sprankelend, modern gebouw voor kunst en cultuur, ontworpen door architect Ben van Berkel. Een imposant trappenhuis leidt naar de expositieverdieping met ruime en lichte zalen. U kunt uw eigen route kiezen. Deze meandert langs archeologische vondsten, 17e-eeuwse prenten, zilver en moderne schilderkunst.

Filmtheater Lux
Data: vrijdag 12 december, woensdag 17 december 2008, woensdag 14 januari, zaterdag 17 januari en zondag 25 januari 2009
Tijd: 12.45 - 17.00 uur
Prijs: € 45,- Voor de masterclasses van 12 en 17 december geldt een toeslag van € 4,- in verband met de tentoonstelling Luxe & Decadentie in Het Valkhof

Reserveer Arrangement Nijmegen bij Artifex.nu

Schilderij

'Vrede van Nijmegen' (1678-1679

Hieronder vind u de visies van Maarten Welbergen en Ruud Priem op het schilderij.

€45,- exclusief toeslag 12 en 17 december Reserveer arrangement
Nijmegen

Maarten Welbergen en Ruud Priem geven hun visie op 'Vrede van Nijmegen'.

Maarten Welbergen

"Een heel groot portrettist was hij niet, die Gascard. Dat zie je aan die koppies met dezelfde stereotiepe uitdrukking en de neuzen allemaal in één richting. Sommige handen zijn wel goed geportretteerd, vooral van de man die links aan tafel zit en een brief vasthoudt. Daar zie je de schilder opeens excelleren. Je ziet ook dat hij problemen heeft gehad met proporties en perspectief. Maar ja, het is ook afschuwelijk moeilijk om zo veel mensen bij elkaar op één doek te krijgen in een speelse compositie. Hij heeft geprobeerd het schilderij te verlevendigen met die kinderen en die hond op de voorgrond. Want de rest is in centraal perspectief opgezet. Alles wijst symmetrisch naar het midden, tot en met de elegante voetjes van de voorste figuren. Daardoor ontstaat een heel gesloten compositie"

Dit werk deed me denken aan een soortgelijk schilderij: de Vrede van Munster van Gerard ter Borch. Ook 17de-eeuws en met een groot aantal heren in dezelfde pose er op. Maar Ter Borch wist de eenvormigheid te doorbreken door een paar figuren hoger te plaatsen dan de anderen en hij ging meer portretterend te werk.

Fotografie bestond niet, dus schilders moesten het halen uit het poseren. De meeste mensen op dit schilderij hadden er vast geen tijd voor, maar waarschijnlijk hebben er een paar wel voor Gascard geposeerd, want hun portretjes vallen vele malen beter uit.

Wat ik ook leuk vind, is de achtergrond. De muur met die ritmisch wisselende bruine en zwarte banen zorgt voor afwisseling. Het gevaar bij zo'n opdracht is dat je als schilder iedereen tevreden moet stellen. Daarom is de belichting overal gelijkmatig. Hij wilde niet het risico lopen dat geportretteerden ontevreden mopperden omdat ze in de schaduw amper zichtbaar waren, zoals Rembrandt met De Nachtwacht overkwam.

Het is bijzonder lastig om zo'n grote groep te schilderen, weet ik uit eigen ervaring. Ik moest een dispuutgroep van drieëntwintig studenten een beetje levendig op het doek zien te krijgen. Om het gevaar van zo'n eenvormige rij koppen te omzeilen heb ik de figuren op verschillend niveau afgebeeld. Sommige studenten staan, anderen zitten en dollen wat met bier, onder het wakend oog van de huishond. Ja, óók een hond er bij. In de Nederlandse schilderkunst zie je dat vaak. Jan Steen gebruikte hondjes op allerlei symbolische manieren. Frans van Mieris, Gerard ter Borch - op heel veel doeken is wel een slapende of kwispelende hond te zien.

terug naar boven

Ruud Priem

"Op dit schilderij van de Franse hofschilder Gascard is een van de eerste vredes afgebeeld, die van 17 september 1678 tussen Frankrijk en Spanje. Want met de Vrede van Nijmegen worden elf samenhangende vredesverdragen aangeduid, die tussen 1678 en 1679 werden ondertekend door Frankrijk, Spanje, de Republiek der Nederlanden en andere Europese mogendheden, om een einde te maken aan een reeks conflicten over macht en grondbezit."

De locatie is de 'groote audientie Camer' van het voorname stadspaleis Huis Palsterkamp aan de Doddendaal, het ambassadegebouw van de Staten-Generaal in Nijmegen. Door het raam is de Kronenburgtoren te ontwaren, die op steenworp afstand staat. De voorname binnenruimte is behangen met tapijten, die enkele ramen en een open haard aan het zicht onttrekken. De kamer kreeg daardoor een symmetrisch evenwicht, zodat geen van beide partijen kon beweren op de belangrijkste plaats te zitten. De ondertekening was zo’n precaire aangelegenheid, niets mocht aan het toeval worden overgelaten.

Een grote tafel in het midden, met aan de kopse kanten twee zorgvuldig geklede heren. Dat zijn de Nederlanders Van Beverningk en Van Haren, die tussen de strijdende partijen hebben bemiddeld. Links zit een rijkgeklede man die een ganzenveer in ontvangst neemt om het verdrag te gaan ondertekenen. Dat is de hoogbejaarde Franse markies d'Estrades, de hoogste gezant van Lodewijk XIV, de Zonnekoning. Tegenover hem zit de Spaanse gezant De los Balbases, met zijn ganzenveer al in de hand. Naast hem staat zijn zoontje opgesteld, de hand zwierig in de zij, met daarachter een Spaanse kapelaan.

Er omheen de overige leden van de gezantschappen. De Franse delegatie aan de linkerkant is omvangrijker, omdat het de Franse koning Lodewijk was die opdracht gaf voor het schilderij. In totaal staan er zeventig personen op afgebeeld. De schilder heeft ter plekke schetsen gemaakt, maar nam later de nodige artistieke vrijheden bij het schilderen; iedereen moest er immers zo goed mogelijk op komen te staan. De page links, die met een hond speelt, zorgt voor een levendig detail in de verder statige opstelling.

Een jaar na de ondertekening was het schilderij klaar en bevond het zich in Parijs. Daarna weten we niet wat er mee is gebeurd, tot het in 1907 opduikt op een veiling in Amsterdam. Het belandt in een Franse particuliere collectie, waaruit het schilderij in 1978 door Museum Het Valkhof is verworven, met steun van de Vereniging Rembrandt.

Interview door Lokien de Bie

terug naar boven